De aangiftes tegen PVV-leider Geert Wilders vanwege zijn uitspraken over ‘minder Marokkanen in Nederland’ stromen binnen. Het Openbaar Ministerie maakt vanmiddag bekend hoeveel aangiftes er precies zijn gedaan, maar een blik op sociale media leert dat het er veel zullen zijn. Maken deze aangiftes kans van slagen?
Göran Sluiter, advocaat van de benadeelden in de zaak-Wilders in 2010/2011, zegt dat de aangiftes zeker kansrijk zijn. ‘Destijds zeiden de rechters dat de uitspraken van Wilders op de grens waren. Deze uitspraken gaan veel verder. Het gaat niet meer over een religie, hij heeft het over afkomst. Dit roept zulke heftige reacties op. Gezien de jurisprudentie en de maatschappelijke verontwaardiging die dit heeft opgeroepen, zal het Openbaar Ministerie er wel wat mee moeten.’
Wilders werd in juni 2011 vrijgesproken na aanklachten over onder andere de film Fitna en een opinieartikel in de Volkskrant waarin hij de islam als een fascistische ideologie omschreef en aangaf de Koran te willen verbieden. Volgens de rechter was er geen sprake van aanzetten tot haat of discriminatie, of van groep belediging. ‘De uitspraken van Wilders zijn vrijwel allemaal gericht op de religie islam en niet op moslims. Ook deed hij ze in de context van het maatschappelijk debat’, aldus de rechter destijds.
Platgebeld
Sluiter zegt weer in contact te staan met de benadeelden in deze zaak. ‘We hebben na de vrijspraak afgesproken om Wilders in de gaten te houden en contact te onderhouden als nieuwe feiten zich zouden voordoen’. Ook zegt hij ‘platgebeld’ te worden voor verontruste burgers die vragen wat ze kunnen doen tegen Wilders.
Hij moedigt mensen aan die aangifte willen doen. Volgens Sluiter heeft ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in een zelfde casus met de Franse politicus Jean-Marie Le Pen duidelijk gezegd dat dergelijke uitspraken ook voor politici niet binnen de reikwijdte van de vrijheid van meningsuiting vallen. ‘Ook internationaal wordt er druk uitgeoefend op Nederland om dergelijke gevallen van discriminatie strafrechtelijk aan te pakken. Het OM vroeg vorige keer om vrijspraak, hierdoor was het een onnatuurlijk strafproces. Mede hierom ging de rechter over tot vrijspraak. Het OM zou nu moeten inzien dat ze hier wel iets mee moeten’.
Schaapskleren
Advocate Els Lucas, een van de drijvende krachten achter de vorige vervolging van Wilders, denkt ook dat een nieuwe eventuele nieuwe zaak meer kans van slagen heeft. ‘Vorige keer verschuilde hij zich achter het feit dat hij het niet over mensen had maar over een ideologie. Nu heeft hij het duidelijk over mensen. Hij laat zijn schaapskleren vallen.’ Volgens Lucas hangt het er echter volledig vanaf wat het OM besluit te doen. Als ze weer om vrijspraak gaan vragen na een vervolging, heeft het weer minder kans van slagen. Het kan vriezen en het kan dooien. Ik ben zeer benieuwd.’
Rechter en emeritus-hoogleraar strafrecht Theo de Roos vindt ook dat Wilders de grens heeft overschreden. ‘Deze uitspraken van Wilders gaan verder dan die waarvoor hij eerder is vervolgd. Destijds richtte hij zich tegen de koran en de islam, dat zijn religieuze instituten en dat is niet strafbaar – de vrijheid van meningsuiting staat veel toe. Maar dit keer richtte hij zich tot een volle zaal die hij ‘minder Marokkanen’ laat scanderen. Dat is behoorlijk opruiend. Dat gaat over een groep mensen op basis van hun etniciteit. Dat is haat zaaien om hun Marokkaan-zijn, dus op racistische gronden.’
In tweeën hakken
‘Hij zal zich er ongetwijfeld op beroepen dat hij later een nuancering heeft aangebracht. Hij doelde alleen op criminele Marokkanen, als die een dubbele nationaliteit hebben, zou je ze wellicht kunnen uitzetten, en de niet-criminele Marokkanen hebben daar volgens Wilders ook profijt van. Met die voetnoot heeft hij een escape geschapen bij zijn zeer ongenuanceerde uitspraken. Maar de juridische vraag is: kun je zo’n uitspraak in tweeën hakken, dus op twee verschillende momenten doen? Ik denk het niet’, aldus De Roos.
De Roos denkt dat het Openbaar Ministerie een lastige kwestie voor zijn kiezen krijgt. ‘Als er een reële kans is op veroordeling, en die is er, moet je iemand vervolgen. Maar het OM kan ook afzien van vervolging op basis van het opportuniteitsbeginsel; is het algemeen belang erbij gebaat? Je geeft een bekende politicus met een grote electorale achterban een podium om zijn standpunt toe te lichten in het kader van een zeer beladen politieke kwestie. En je weet dat een groot deel van Nederland het met hem eens is. Ik zit daar niet op te wachten, maar ik kan me voorstellen dat de druk groot is om hem wel te vervolgen. Dan moet de rechter spreken.’
Hoogleraar strafrecht Henny Sackers gaf de benadeelden in 2010 van te voren weinig kans. Ook nu denkt hij dat Wilders ermee weg zal komen, zo zegt hij tegen Trouw. Hij gaat met zijn beledigingen van nationaliteit wel verder dan beledigingen van een geloof, maar een politicus heeft een heel verregaande vrijheid om een bestaand gedachtegoed uit te dragen dat bij zijn aanhang leeft. Hij zegt alleen in algemene zin dat er minder Marokkanen zouden moeten zijn, en hij heeft ook al laten weten dat hij daarmee doelt op criminele Marokkanen, dus niet op de hele groep. Hoe subtiel dat onderscheid ook moge zijn, het is juridisch wel belangrijk, aldus Sackers. ‘Zijn juridisch adviseurs lijken heel goed te weten hoe ver hij kan gaan.’